„Dobre sąsiedztwo. Od badania do działania” to poMOCnik dla młodzieży i dorosłych, zainteresowanych pracą wokół tematu dobrego sąsiedztwa. Nie znajdziecie tu jednak porad, wskazówek ani konkretnych rozwiązań do wdrożenia. Otrzymacie natomiast zestaw zadań, które pomogą wam lepiej poznać wasze sąsiedztwo oraz przykłady dobrosąsiedzkich inicjatyw podejmowanych wspólnie z dziećmi i młodzieżą przez uczestniczki naszego Laboratorium.

Mamy nadzieję, że nasz poMOCnik zainspiruje was do działania i doda wam odwagi do tworzenia waszych własnych, niepowtarzalnych dobrych sąsiedztw.

Przez ostatnie trzy miesiące zespół składający się z trzynastu edukatorek i edukatorów z Małopolski dyskutował nad pojęciem „dobrego sąsiedztwa” oraz partycypacji dziecięcej. Wspólnie zastanawialiśmy się, jaka jest nasza rola jako nauczycieli i animatorek w procesach partycypacyjnych dzieci i młodzieży oraz w jaki sposób tworzyć działania edukacyjne, biorąc pod uwagę poglądy i oczekiwania dzieci i młodzieży.

Tak w skrócie przebiegał cykl warsztatów dla uczestniczek i uczestników Laboratorium kulturowego „Dobre sąsiedztwo”. W weekend 11‒12 maja odbyły się ostatnie warsztaty z tego cyklu.

W trakcie weekendowych spotkań warsztatowych w marcu, kwietniu i maju pracowaliśmy w ramach trzech modułów:

• Tematycznego:

Dyskutowaliśmy o tym, czym jest dobre sąsiedztwo w przestrzeni geograficznej, kulturowej, międzypokoleniowej. Badaliśmy, czym jest sąsiedztwo niewidoczne i jaki wpływ na to, kogo nie dostrzegamy lub nie uwzględniamy w najbliższym sąsiedztwie, ma kategoria normatywności, różnorodna dla rozmaitych społeczności. Sprawdzaliśmy, czy napięcie między „miastem” a „wsią” jest konstruktem wciąż przystawalnym do rzeczywistości dookoła nas i czym może być „międzymieście”. Przyglądaliśmy się również konkretnym praktykom sąsiedzkim w Myślenicach (festiwal Międzynarodowe Małopolskie Spotkania z Folklorem w Myślenicach opiera się na zasobach sąsiedzkich, angażując niemal sześćdziesięcioro młodzieżowych wolontariuszy oraz korzystając z lokalnych zasobów: aktywistów, instytucji, przestrzeni) i w Nowej Hucie (inicjatywy włączające nowohucian we współtworzenie projektów w ramach ArtZony i Ośrodka Kultury im. C.K. Norwida, działania osiedlowe i ogrody społeczne Nowej Huty).

• Pedagogicznego:

Rozmawialiśmy o wartości i słabościach w dyrektywnych i niedyrektywnych sposobach prowadzenia zajęć z dziećmi i młodzieżą oraz o napięciu między partycypacją społeczną dzieci i młodzieży a pedagogiką nakierowaną na zdobycie konkretnych twardych umiejętności i wiedzy. Rozwijaliśmy wspólnie pojęcia godności dziecka i jego odpowiedzialności egzystencjalnej oraz badaliśmy, w jaki sposób wzmacniać poczucie wartości dzieci i dbać o ich wewnętrzną integralność. Dyskutowaliśmy również o autorytecie osobistym dorosłego w porównaniu z nieuzasadnionym często posłuchem budowanym wyłącznie na sprawowanej przez dorosłego funkcji. Przyglądaliśmy się także możliwościom i trudnościom związanym z realizacją praw dziecka w środowiskach, w których pracujemy: w edukacji formalnej, pozaformanej, nieformalnej. We wspólnej pracy odwoływaliśmy się m.in. do pedagogiki Jespera Juula oraz Porozumienia bez przemocy Marshalla B. Rosenberga.

• Projektowego:

Badaliśmy wpływ procesu grupowego na działania, które podejmujemy z dziećmi i młodzieżą, przyglądając się trudnościom i potencjałom wiążącym się z każdym kolejnym etapem rozwoju grupy. Poszerzaliśmy nasze pomysły projektowe dotyczące tematu dobrego sąsiedztwa o perspektywę partycypacji dziecięcej, rozważając się, w jaki sposób włączać dzieci w tworzenie i współdecydowanie o przebiegu projektu na kolejnych jego etapach. Dyskutowaliśmy również o znaczeniu ewaluacji i autoewaluacji w działaniach, które realizujemy, oraz o tym, jak skutecznie dowiadywać się od dzieci, co sądzą o podejmowanych wspólnie inicjatywach, a także zastanawialiśmy się, jak sensownie wykorzystywać zdanie dzieci podczas projektowania kolejnych inicjatyw. Rozmawialiśmy też o metodyce prowadzenia zajęć z dziećmi i młodzieżą, odwołując się m.in. do zaproponowanego przez Davida A. Kolba modelu uczenia się przez doświadczenie.

Dziękujemy serdecznie wszystkim Uczestniczkom i Uczestnikom cyklu warsztatowego za twórcze podejście do proponowanych zagadnień i duże zaangażowanie w przebieg całego procesu warsztatowego. Prowadzącym spotkania dziękujemy za podzielenie się swoją wiedzą i doświadczeniami oraz za otwartość na dyskusje i wątpliwości.

Przed nami kolejne dwa etapy Laboratorium: realizacja sześciu lokalnych projektów edukacji kulturowej z dziećmi i młodzieżą oraz wspólna praca nad publikacją prezentującą nasze laboratoryjne zmagania.

Wkrótce zaprezentujemy tutaj Uczestniczki i Uczestników Laboratorium oraz realizowane wraz z dziećmi i młodzieżą lokalne projekty dobrosąsiedzkie.

Do zobaczenia!